Referat prowadzi sprawy z zakresu rozwoju lokalnego i promocji oraz funkcjonowania Urzędu, obsługi interesantów, organów samorządowych, jednostek pomocniczych gminy, wyborów, referendum, załatwiania skarg i wniosków, spraw gospodarczych Urzędu, obsługi Sekretariatu.

Prowadzi sprawy z zakresu rejestracji urodzeń, zgonów, małżeństw, ewidencji ludności, dowodów osobistych, zameldowań na pobyt stały i czasowy nadając numer nieruchomościom, nr PESEL.

Referat prowadzi sprawy z zakresu opracowania i realizacji budżetu gminy, wymiaru podatków i opłat lokalnych osób fizycznych i prawnych oraz ich rozliczenie i egzekucję należności, nadzór finansowy nad realizacją planów finansowych jednostek organizacyjnych, administracyjnych i pomocniczych gminy.

Referat prowadzi sprawy z zakresu planowania zadań inwestycyjnych i remontów w gminie, wnioskowania przyjęcia ich do budżetu gminy celem realizacji, pozyskiwania dodatkowych środków finansowych na realizację, nadzoru nad procesem projektowania dokumentacji, przygotowania i wykonania zadań, ich rozliczenia i przekazania do użytku, gospodarki skomunalizowanym mieniem gminnym i komunalnym.

Referat prowadzi sprawy z zakresu gospodarki lokalami mieszkalnymi i użytkowymi, dodatków mieszkaniowych, świadczeń rodzinnych, utrzymania infrastruktury komunalnej, dróg lokalnych i gminnych, placów, ulic, oświetlenia ulicznego, zieleni miejskiej, cmentarza komunalnego, budynków komunalnych, czystości i porządku w gminie, rolnictwa, leśnictwa, ochrony środowiska, ewidencji działalności gospodarczej, wydawania zezwoleń na sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych, nadzoru nad targowiskiem i działalnością PGKiM.

    Do ochrony porządku publicznego na terenie Miasta i Gminy Nowa Dęba powołana została samorządowa umundurowana formacja Straż Miejska spełniająca służebną rolę wobec społeczności lokalnej, wykonując swe zadania z poszanowaniem godności i praw obywateli.
    Straż Miejska w Nowej Dębie realizuje zadania poprzez ochronę spokoju i porządku w miejscach publicznych, czuwanie nad ładem i porządkiem i kontrolę ruchu drogowego w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym, współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, zabezpieczania miejsc przestępstwa, katastrofy, miejsc zagrożonych, ochronę obiektów komunalnych, doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca zamieszkania, współdziałanie z organizacjami i innymi służbami porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych, konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.
    Zapobiega zjawiskom alkoholizmu i innym uzależnieniom poprzez rozwijanie profilaktyki, występuje jako oskarżyciel publiczny przed Wydziałem Grodzkim Sądu Rejonowego w sprawach leżących w jej kompetencji.